به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در خراسان رضوی، حجت‌الاسلام و المسلمین صفدر رجب‌زاده، پژوهشگر حوزه علمیه در نشست علمی «بررسی انتقادی نظر ابن تیمیه درباره عصمت پیامبران» که از سوی حوزه علمیه نواب برگزار شد، با بیان اینکه ابن‌تیمیه، متولد سال ۶۶۱ و متوفای سال ۷۲۸ قمری است و در طول عمرش یکسری مباحثی را مطرح کرد که موجب اختلاف میان مسلمانان شد، گفت: مطالب مطرح‌شده از طرف وی موجب تشویش اذهان مسلمانان شد و کار به جایی رسید که برخی از علمای اهل سنت او را تکفیر کردند و حتی برادر وی هم مطالب او را نقد کرد. وی فردی کثیرالتصنیف بوده است به گونه‌ای که مصنفات وی را بالغ بر ۳۰۰ اثر دانسته‌اند.

وی افزود: وی کتاب معروفی به نام «منهاج السنه فی نقض کلام القدریه» دارد که آن را در رد کتاب علامه حلی «منهاج الکرامه» نوشته است؛ دو روایت داریم که مذاهب کلامی از آن برای اثبات حقاینت خود و یا رد مذاهب دیگر سو برده‌اند؛ اولین روایت فرموده است: القدریه مجوس هذا الامه؛ و مصداق این روایت یعنی قدریه را روافضه یا شیعیان می‌دانند.

برداشت نادرست از یک نقل

حجت الاسلام رجب‌زاده اظهار کرد: روایت دیگر این است که پیامبر فرمودند امت من بعد از من به ۷۳ گروه تقسیم خواهند شد که یک گروه اهل بهشت هستند. عمده اندیشمندان فرق مذهبی اسلامی بر اساس این روایت کتب زیادی نوشته و برهان آورده‌اند که فقط ما اهل بهشت هستیم و مابقی گمراه هستند. کتاب نوشته‌اند «الفرق بین الفرق و بیان فرقه الناجیه» که برگرفته از این تیتر است.

پژوهشگر حوزه علمیه اظهار کرد: ابن‌تیمیه یکسری نظریات داد که مورد نقد علمای اهل سنت قرار گرفت تا جایی که ابن حجر هیتمی که کتاب «الصواعق المحرقه» را در رد شیعه نوشت در آن آورده است که: ابن‌تیمیه عبد خذله الله و اضله و... و. ؛ این‌تیمیه گمراه بود و فردی بود که خدا او را ذلیل و خوار کند.

وی با بیان اینکه ابن‌تیمیه دروغ‌پردازی زیادی کرده است و فرافکنی نسبت به باورهای امامیه زیاد دارد، ادامه داد: وی مدعی شده است که پیامبران(ص) با استناد به ظاهر آیات و روایات از گناه معصوم نیستند؛ وی آیات توبه را کنار گذاشته و گفته است انبیاء که از گناه معصوم نیستند، توبه را دوست دارند و توبه می‌کنند و با توبه جایگاه و مقام بالاتری نسبت به قبل پیدا می‌کنند.

حجت الاسلام رجب‌زاده تصریح کرد: وی در ۳ کتاب مجموعه فتاوا، منهاج السنه و النبقات سخنانی بیان کرده است که می‌توان از آن نتیجه گرفت پیامبران گنهکار هستند؛ هر گناهکاری باید توبه کند و در نتیجه پیامبران توبه کرده‌اند. همچنین پیامبران وقتی توبه کردند، با هر توبه رفعت مقام پیدا کرده‌اند و این مسئله هیچ اشکالی هم ندارد.

وی تأکید کرد: ابن‌تیمیه در رد نظر علامه حلی آورده است: و قول القائل یعنی علامه حلی گفته است که پیامبر(ص) الگوست و باید معصوم باشد زیرا اگر معصوم نباشد، سلب اعتماد از او خواهد شد و نقض غرض پیش می‌آید، سخن درستی نیست لذا پیامبر توبه می‌کند و به خاطر این توبه رفعت مقام می‌یابد. از دید وی نقض غرض و سلب توبه برای زمانی است که پیامبر توبه نکند.

این پژوهشگر تصریح کرد: شاید مبدع این جمله که «همه انسان‌ها جایز الخطا هستند» که البته درست آن ممکن‌الخطاست ابن تیمیه باشد زیرا او می‌گوید: کل بنی آدم خطاء؛ همه انسان‌ها ممکن‌الخطا هستند و خیرالخطائین توابون هستند، یعنی بهترین خطاکاران کسانی هستند که توبه کنند و توبه موجب نفرت نیست و هیچ مشکلی ندارد. در جای دیگر گفته است یرفع عبده بالتوبه.

وی افزود: جمع‌بندی بحث این است که ابن‌تیمیه می‌گوید ما اجماع داریم که انبیاء از اصرار و پافشاری بر گناه عصمت دارند و نه از خود گناه و خود گناه چون بعد از آن توبه می‌شود، اشکالی ندارد و پیامبران هیچ گناهی را بدون توبه نمی‌گذارند و در این مسئله سرعت بر دیگران می‌گیرند.

آیا گناه سبب رفعت مقام است؟

حجت الاسلام رجب‌زاده تأکید کرد: خلاف حکمت الهی این است که انبیاء گناه کنند زیرا برای هدایت و دستگیری از مردم آمده‌اند؛ قرار نیست پیامبران گناه کنند و با ارتکاب به گناه مردم را به سعادت و هدایت برسانند و جالب اینکه رفعت مقام آنان هم با گناه محقق شود. فرق است بین کسانی که گناه نمی‌کنند و رفعت مقام دارند با کسانی که گناه می‌کنند و با توبه رفعت مقام می‌یابند. با استدلال ابن تیمیه هر کسی که نزد خدا بیشتر گناه کند و بین گناه و توبه فاصله نیندازد محبوب‌تر است در حالی که چنین چیزی صحیح نیست.

۳۱۳/۱۷